Auteursrechten muziek, geen muziekcontract gesloten, internet collab
Stel een Duitse zangeres en Nederlandse producer hebben samen via internet een EDM nummer gemaakt (collab). Producer heeft de muziek gecomponeerd en geproduceerd. De zangeres, woonachtig in Berlijn, heeft de bijbehorende Engelse tekst zelf geschreven en de melodie, op basis van de reeds bestaande muziek, erbij bedacht. Beide partijen zijn blij met het uiteindelijke resultaat en besluiten te releasen. De producer, woonachtig in Amsterdam, is zijn eigen label en lanceert de muziek wereldwijd via iTunes, Beatport, Rdio, eMusic, Amazon, Spotify en Deezer. Er is geen muziekcontract getekend, dus er zijn geen schriftelijke afspraken over auteursrechten muziek. Wel hebben de zangeres en de producer samen via email afgesproken om alle inkomsten die het nummer zou kunnen gaan genereren te delen, ieder voor de helft. De producer is lid van Buma/Stemra en Sena en heeft de track daar ingeschreven, de zangeres is ongebonden en dus ook geen lid van de Gema.
Een jaar lang hoort de zangeres niets van de producer totdat ze besluit te informeren naar de inkomsten van hun nummer. De producer geeft aan dat er geen noemenswaardige inkomsten zijn ontstaan uit de release. Een week later ziet de zangeres tot haar verbazing dat de track als titelsong is gebruikt voor de nieuwe prime time show van Discovery Channel. Niet lang daarna staat het nummer in verschillende Europese landen in de top tien van de iTunes charts. Ze haalt verhaal bij de producer: ze hadden samen toch de afspraak om alles gelijkelijk te delen? De producer geeft aan dat hij de eigenaar is van de master en dat er geen contract is getekend. Daarnaast stelt hij dat hijzelf verreweg het grootste aandeel heeft gehad in het succes van de track. Toch biedt hij haar ter compensatie 20% van de door hem ontvangen Sync License fee aan en 12% van de netto iTunes revenuen. Dat zijn volgens hem in de muziekindustrie gebruikelijke percentages.
De zangeres kan zijn bloed wel drinken en stapt naar een Duitse, in het auteursrecht gespecialiseerde advocaat om juridisch advies in te winnen over haar rechtspositie, alsmede over haar kansen om de afgesproken 50% alsnog binnen te slepen. Desnoods wil ze naar de rechter stappen en schadevergoeding eisen.
Internationaal privaatrecht (IPR)
We concentreren ons in deze blog zoveel mogelijk op de belangrijkste IPR vragen die voortvloeien uit hierboven geschetst feitencomplex en niet op integrale behandeling van de zaak.
Wanneer we te maken hebben met grensoverschrijdende intellectuele eigendomsrechten alsook belanghebbenden met verschillende nationaliteiten, spreken we van internationaal privaatrecht (IPR). IPR is nodig omdat het privaatrecht in ieder land verschillend is. Daarnaast komt het steeds vaker voor dat rechtshandelingen en rechtsfeiten zich niet beperken tot het territorium van één land. Auteursrechten zijn overigens nationale rechten, maar worden vaak internationaal geëxploiteerd. Bij vragen van IPR moet onderscheid worden gemaakt tussen de vraag welke rechter bevoegd is (internationaal bevoegdheidsrecht of jurisdictierecht), en vervolgens welk recht die rechter moet toepassen (verwijzingsrecht of conflictenrecht). Tenslotte over de vraag of een vonnis ook in een ander land kan worden tenuitvoergelegd.
Welke rechter / forum?
Auteursrechten muziek en internationaal privaatrecht
Stel: de Duitse zangeres uit het voorbeeld wil, ondanks het aanbod van een in haar ogen onbillijke vergoeding, toch naar de rechter. Op basis van de EEX-verordening betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken is de bevoegde rechter in geval van een (vermeende) auteursrechtinbreuk die van de lidstaat waar de gedaagde woonplaats heeft (zie artikel 2 EEX-verordening) (in casu Nederland) en/of de rechter van de lidstaat waar het schade toebrengende feit zich heeft voorgedaan (verg. artikel 5 lid 3 EEX-verordening) (wederom Nederland want vanuit daar wordt de track geëxploiteerd). Als zij derhalve naar een Duitse rechter stapt dan zal deze rechter zich niet-bevoegd moeten verklaren. Zij zal, naast een Duitse advocaat derhalve een Nederlandse advocaat in de arm moeten nemen, met alle extra kosten van dien.
Welk recht?
Het recht dat de Nederlandse rechter moet toepassen: vanwege internationale afspraken waaronder de Berner Conventie, kunnen buitenlandse auteurs in beginsel in ieder land een beroep doen op het lokale auteursrecht (men vergelijke voor Nederland artikel 47 Auteurswet). Hieraan is uitvoering gegeven door in artikel 8 lid 1 van de Rome II verordening betreffende het recht dat van toepassing is op niet-contractuele verbintenissen voor te schrijven dat de bevoegde rechter het recht zal moeten toepassen van “het land waarvoor de bescherming wordt gevorderd“. “Het land” kan, achtereenvolgens, meer dan één land betreffen (bij auteursrechtinbreuken in meerdere landen).
Om terug te komen op de vraag welk recht door de Nederlandse rechter moet worden toegepast: stel dat partijen voor een Nederlandse rechter komen te staan in verband met een inbreuk op de auteursrechten van de zangeres in een groot aantal Europese landen. In dat geval moet de Nederlandse rechter voor de vraag of sprake is van een auteursrechteninbreuk in Duitsland, de Duitse auteurswet toepassen. Voor de vraag of er sprake is van inbreuk in Nederland moet hij de Nederlandse wet hanteren enzovoorts.
Erkenning en tenuitvoerlegging
Ligt er in casu eenmaal een vonnis van de Nederlandse rechter dan kan het voor de eisende partij, in casu de zangeres van belang zijn dat dit vonnis ten uitvoer wordt gelegd in andere landen dan alleen Nederland. Er zijn verdragen gesloten waarin landen over deze zaken afspraken hebben gemaakt. Dit noemen we het internationale erkennings- en executierecht. Op grond van afspraken tussen Nederland en Duitsland kan het Nederlandse vonnis onder bepaalde voorwaarden ten uitvoer worden gelegd in Duitsland.
Voor zowel het Nederlandse als het Duitse recht geldt dat – zonder contract waarin anders wordt bepaald – in de huidige casus aan de producer, als eigenaar van de master tape alsmede eigenaar van de helft van de publishing (het auteursrecht op de onderliggende muzikale compositie), de benodigde rechten voor exploitatie worden geacht te zijn overgedragen. Er bestaat bovendien geen wettelijk verbodsrecht voor de zangeres om de release ex post te blokkeren dan wel de track terug te doen trekken uit de digitale stores. Overigens is een verbodsrecht ex ante nicht im frage want zowel producer als zangeres waren het eens over de release. Op grond van de Nederlandse Auteurswet kan een (co-)auteur het gebruik van zijn werk in beginsel verbieden, maar niet (behoudens enkele uitzonderingen) nadat er toestemming voor exploitatie is gegeven.
Billijke vergoeding, Gema en Buma
Wel heeft en behoudt zij recht op een billijke vergoeding. Als tekstschrijver dient zij zich bovendien in te schrijven bij de Gema (de Duitse Buma) om via deze PRO op relatief eenvoudige wijze haar helft van de publishing te kunnen incasseren. Het is derhalve van groot belang voorafgaand aan een samenwerking of release onderling goede inhoudelijke afspraken te maken en deze afspraken in een schriftelijke overeenkomst neer te leggen. Geef in een dergelijk document ook aan welke rechter bevoegd is en welk recht. Maar dan nog kan het onder omstandigheden zo zijn er dat er, ondanks een forumkeuze in het contract, op grond van rechtspraak en regels van IPR uiteindelijk toch een andere rechter bevoegd is!